نقدی بر یادداشت اخیر منوچهر متکی/آنچه آقای وزیر خارجه سابق نمی داند؟!

سایت دیدگاه نیوز

به گزارش فاطر نیوز، نوشته اخیر آقای منوچهر متکی درباره روند تمهید مقدمات مذاکرات ایران و ۱+۵ چندان عجیب نبود. کاملا طبیعی است که ایشان در مقام یک کاندیدای بالقوه انتخابات خود را برای گرفتن ژست منتقد وضع موجود آماده کرده باشد. اگر چه عجیب بود که آقای متکی که خود زمانی در کسوت وزیر خارجه متولی سیاست خارجی کشور بوده و لابد از حساسیت شرایط مطلع است، چرا موضوعی مانند مذاکرات هسته ای را که مخدوش جلوه دادن اجماع ملی درباره آن یکی از مهم ترین سناریوهای دشمن است، برای تبلیغات انتخاباتی خود برگزیده است.

یادداشت آقای متکی که ظاهرا در نقد پیچیده شدن مسئله تعیین مکان مذاکرات بعدی ایران و ۱+۵ نوشته شده، حاوی اشتباهات فاحشی است که اشاره ای کوتاه به آنها نشان خواهد داد تحلیل های جناب متکی به دلیل دور بودن از صحنه تصمیم گیری های کلیدی، فاقد دقت کافی است.

اجازه بدهید در قالب یک سری پرسش و پاسخ ببینیم که استدلال های متکی تا چه حد توانمند است؟

۱- نخستین سوال این است: آیا مسئله محل مذاکرات واقعا یک موضوع فرعی است؟

در یک دیپلماسی منفعل یعنی دیپلماسی که اجازه می دهد حریف زمین بازی را مشخص کند البته نه فقط مکان بلکه حتی دستور کار مذاکرات هم فرعی است و مهم، توافق، و جلوگیری از اخم طرف مقابل به هر قیمت ممکن است. تیم مذاکره کننده فعلی در پرونده هسته ای البته به موضوع از این دریچه نگاه نمی کند. این تیم عقیده دارد که همه چیز یک مذاکره، از زمان و مکان آن گرفته، تا دستور کار، ادبیاتی که در آن استفاده می شود و توافقی که صورت می گیرد یا نمی گیرد باید تامین کننده حداکثر مقدار چیزی باشد که منافع ملی خوانده می شود. به راستی اگر بتواند مسئله مکان مذاکرات را تبدیل به ابزاری برای تقویت سیاست خارجی، افزایش اعتبار بین المللی و برگی برای چانه زنی کرد چرا باید از آن صرف نظر نمود؟

رفتار تیم مذاکره کننده ایران نشان می دهد که چند اصل کلی بر انتخاب آن در زمینه مکان مذاکرات حاکم است؟ ۱- مذاکرات نباید در کشوری انجام شود که تحریم های یک جانبه علیه ایران را اجرا می کند. ۲- مذکرات باید در کشوری انجام شود که افزایش نقش بین المللی و ارتقاء جایگاه آن در راستای منافع ملی ایران باشد. ۳- از آنجا که اتفاقا مکان مذاکرات و لابی های میزبان در جریان مذاکرات موثر است، نباید مذاکرات در مکانی برگزار شود که لابی میزبان به فشار ۱+۵ هم افزایی کرده و فشار بر تیم ایرانی را بیشتر کنند. ۴- ایران عقیده دارد اگر بنا باشد مذاکرات منجر به توافقی شود حتما این اتفاق باید در کشوری بیفتد که افزایش وزن بین المللی آن به نفع ایران باشد. ۵- و نهایتا، اگر واقعا آنگونه که آقای متکی می گوید مکان مذاکرات یک موضوع فرعی است، چرا غربی ها این همه بر مکان مورد نظر خود اصرار می کنند و پذیرش پیشنهادهای ایران در این مورد برای آنها دشوار است؟

آیا آقای متکی می تواند توضیح بدهد که این اصول راهنما به چه دلیل اشتباه است؟

۲- برگزاری مذاکرات ایران و ۱+۵ در بغداد، چه دستاوردهایی برای امنیت ملی ایران داشت؟

بر مبنای آنچه در پاسخ به سوال اول گفته شد اتفاقا برگزاری مذاکرات در بغداد دارای دستاوردهای بسیار مهمی برای سیاست امنیتی و دیپلماتیک ایران در منطقه و فرامنطقه بوده است.

نخست اینکه ایران با پافشاری روی انجام مذاکرات در بغداد به ارتقاء جدی وزن بین المللی دولت مالکی به عنوان یکی از مهم ترین متحدان خود کمک بسیار موثری انجام داد. ممکن است آقای متکی این موضوع را قبول نداشته باشد ولی این چندان مهم نیست چرا که دولت عراق خود به این موضوع کاملا معترف بود و حتی برگزاری این نشست را مهم تر از برگزاری اجلاس اتحادیه عرب در بغداد می دانست.

دوم اینکه ایران با این اقدام اتفاقا کاملا این مسئله را روشن کرد که دولت شیعی عراق توان برقراری امنیت در عالی ترین سطح آن را دارد و به همین دلیل قدرت چانه زنی عراق در مقابل امریکا در مورد درخواست برای خروج اشغالگران را به شدت افزایش داد.

سوم، مسئله دیگر این است که اشغالگران بالاخره مجبور شدند خود سفری به عراق داشته باشند و مزه اشغالگری و بی ثبات سازی را لااقل برای چند روز از نزدیک بچشند. این، برای درس آموزی روانی به بانیان سیاست اشغالگری قطعا مفید بوده است.

۳- آیا مصری ها نسبت به میزبانی مذاکرات بی میل بودند؟

این مورد را به باید مستقیما به حساب بی اطلاعی آقای متکی گذاشت.

اولا طرف مصری نه فقط در جریان پیشنهاد ایران بلکه متقاضی میزبانی مذاکرات بوده و بارها این موضوع را از کانال های دیپلماتیک پیگیری کرده است.

وزن دهی به دولت پسا انقلابی مصر آن هم در حالی که این دولت در گرداب توطئه های امریکا و اسراییل و محور سلفی منطقه فرو رفته، آیا اقدامی در جهات منافع ملی ایران نیست؟

ثالثا، بدتر از همه این است که آقای متکی در مقاله خود روزنامه الشرق الاوسط را خبرگزاری رسمی مصر اعلام کرده و از قول آن خبر تمایل مصر به میزبانی را تکذیب کرده اند. این در حالی است که اولا الشرق الاوسط یک روزنامه نزدیک به سعودی است که در لندن مننشر می شود و مطلقا خبرگزاری رسمی مصر نیست، ثانیا حتی الشرق الاوسط هم چنین خبری را منتظر نکرده و ثالثا حداقل دو مقام مصری علنا در مصاحبه هایی برای میزبانی مذاکرات اعلام آمادگی کرده بودند!

و آخرین نکته در این باره این است که اتفاقا مخالفت سفت و سخت امریکا و اروپا با میزبانی مذاکرات از سوی مصر نشان می دهد که سیاست واقعی این کشورها در قبال دولت محمد مرسی چیست و آشکار شدن این موضوع منافع مهمی برای ایران دارد.

۴- آیا ایران نسبت به محتوا بی اعتنا بوده است؟

آقای متکی در مقاله خود به گونه ای سخن گفته است که گویی ایران به تمرکز بر موضوع فرعی زمان و مکان مذاکرات از اصل مسئله که محتوای مذاکرات است غافل شده است. واقعیت این است که این هم نمی تواند منشای جز بی اطلاعی و رفتار تبلیغاتی ایشان داشته باشد. در مذاکرات مسکو ایران با بسته ای آنچنان غنی وارد مذاکرات شد که طرف غربی همان جا قبول کرد در مقابل منطق ایران حرفی برای زدن ندارد. بسته ای که ایران در مسکو عرضه کرد هنوز پس از قریب به ۷ ماه پاسخ نگرفته است. در مذاکرات آتی نیز بی شک همین صحنه مجددا تکرار خواهد شد و اساسا ایران مشکل محتوایی برای مذاکره هرگز نداشته و اکنون هم ندارد.

می ماند اینکه آیا درک امنیت ملی در میان کاندیداهای انتخاباتی وجود خواهد داشت یا اینکه دشمن در عملی کردن راهبرد خود برای تبدیل موضوع هسته ای به بگومگوهای سیاسی موفق می شود؟

علی شاهدیان، ایران هسته ای